آشنایی با صندوق های سرمایه گذاری

در این مقاله قصد داریم تا با یکی از روش‌های سرمایه گذاری، یعنی صندوق های سرمایه گذاری و انواع آن‌ها آشنا شویم. صندوق های سرمایه گذاری به عنوان یک روش سرمایه‌گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه، با جمع‌آوری سرمایه خرد اشخاص مختلف، اقدام به سرمایه‌گذاری در بازار بورس به‌وسیله یک تیم تحلیل‌گر حرفه‌ای و با نظر مدیر صندوق خواهد کرد. بنابراین ورود سرمایه و افراد غیرحرفه‌ای به بازار سرمایه تسهیل شد‌ه و آن‌ها هم می‌توانند از فرصت‌های مناسب بازار سرمایه بهره‌مند شوند.

صندوق سرمایه‌گذاری مناسب چه کسانی است؟

صندوق سرمایه گذاری مبالغ خرد را از سرمایه‌گذاران مختلف جمع آوری کرده و این سرمایه جمع شده را به صورت تخصصی در حوزه‌های مختلف تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌کند. صندوق های سرمایه گذاری توسط تیمی از تحلیل‌گران و معامله‌گران حرفه‌ای مدیریت شده تا ریسک و بازده به نحو مطلوبی کنترل شود.

معمولا افرادی که با صندوق سرمایه گذاری آشنا نیستند، سرمایه‌گذاری در بورس را ماه‌ها صرف زمان برای آموزش بورس و ساعت‌ها خیره شدن به مانیتور و تحلیل و بررسی سهام شرکت‌های مختلف و در نهایت تصمیم‌گیری در خصوص‌ خرید یا فروش آن‌ها می‌دانند.

مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها

از جمله مزیت‌های سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها:

به لطف حضور تحلیل‌گران و معامله‌گران حرفه‌ای بازار سرمایه در تیم مدیریت سرمایه گذاری هر یک از صندوق‌های سرمایه گذاری، ریسک و بازده به نحو مطلوبی کنترل شده و مدیریت دارایی به گونه‌ای حرفه‌ای انجام می‌شود.

نقد شوندگی مناسب:

بر خلاف سهام و سایر اوراق بهادار که ممکن است در بازه‌ای از زمان، برای فروش آن‌ها صف‌های سنگینی ایجاد شود و سهامداران نتوانند سرمایه خود را نقد کنند، صندوق های سرمایه گذاری نقدشوندگی بالایی دارند. سرمایه گذاران هر صندوق به راحتی می‌توانند سرمایه خود را از صندوق خارج کرده و به وجه نقد تبدیل کنند.

صرفه جویی در مقیاس:

کلیه هزینه‌های مربوط به گردآوری و تحلیل اطلاعات مورد نیاز و همچنین دریافت سود سهام و اوراق کوپنی تحت مالکیت صندوق بین همه سرمایه گذاران صندوق تقسیم می‌شود. بر همین اساس، سرانه هزینه مربوط به هر سرمایه گذار کاهش پیدا می‌کند.

متنوع سازی:

صندوق ها همواره تعداد زیادی از انواع مختلف اوراق بهادار را تحت مالکیت خود دارند و سبد دارایی‌های آن‌ها بسیار متنوع است. این موضوع باعث می‌شود که ریسک سرمایه گذاری به نحو مطلوبی مدیریت شود.

سهولت سرمایه گذاری:

سرمایه‌گذاری‌ در صندوق ها نیاز به صرف زمان و دانش تخصصی بازار سرمایه ندارد و همه افراد جامعه می‌توانند به راحتی در صندوق ها سرمایه گذاری‌ کنند.

سرمایه گذاری با پول کم:

سرمایه‌ گذاری در صندوق‌ ها را می‌توان گزینه‌ای مناسب برای سرمایه گذاری با پول کم در بازار سرمایه دانست. چرا که سرمایه‌گذاری در بورس با مبالغی در حدود چند ده هزار تومان نیز از طریق این صندوق‌ها امکان‌پذیر است. بر همین اساس، صندوق‌های سرمایه گذاری اولویت اصلی عمده افرادی است که به دنبال سرمایه گذاری با پول کم هستند.

بازه زمانی سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها

نوسان، ذات بازار سرمایه است. هر‌چه بازه زمانی سرمایه گذاری کوتاه‌تری در نظر بگیرید، نوسانات کوتاه‌مدت بازار تاثیر بیشتری بر بازدهی شما خواهد داشت. هر سرمایه گذار می‌تواند بسته به استراتژی معاملاتی خود، به صورت کوتاه مدت، میان‌مدت یا بلند مدت فعالیت کند. در خصوص استفاده از صندوق‌ های سرمایه گذاری توصیه می‌شود دید بلندمدت داشته باشید. بازه‌ای حداقل یکی دو ساله متصور شده تا اگر بازار در کوتاه مدت در شرایط اصلاحی قرار گرفت، ضرر نکنید.

انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌ها بر اساس نوع فعالیت، ترکیب دارایی‌ها و در نتیجه میزان ریسک و بازده به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری در وهله اول به دو دسته «قابل معامله (ETF)» و صدور و ابطالی تقسیم می‌شوند.

برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری لازم است تا با انواع آن‌ها آشنا باشید.

صندوق‌های سهامی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی در استراتژی سرمایه‌گذاری خود با یکدیگر متفاوت هستند و ممکن است محافظه‌کارانه، میانه‌رو یا تهاجمی باشند. عمده دارایی این صندوق ها در سهام سرمایه گذاری می‌شود. استفاده از این صندوق ها ریسک بالایی دارد. بازدهی آن‌ها نیز بیش از هر چیز دیگری از شرایط کلی بازار سرمایه تاثیر می‌پذیرد. 

صندوق‌های درآمد ثابت

صندوق های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که بازدهی معقول با حداقل ریسک ممکن را نصیب سرمایه‌گذاران خود می‌کنند. مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری منابع مالی حاصل از فروش واحدهای این صندوق‌ها را عمدتاً به خرید اوراق بهادار کم‌ریسک مثل اوراق مشارکت، اوراق اجاره و اوراق خزانه و… اختصاص می‌دهند تا بتوانند سود قابل قبولی برای سرمایه‌گذاران محقق کنند.

صندوق‌های مختلط

حدود نیمی از دارایی این صندوق‌ها در اوراق با درآمد ثابت و نیم دیگر در سهام سرمایه‌‎گذاری می‌شود. بنابراین ریسک و بازدهی صندوق‌های مختلط، بین صندوق‌های با درآمد ثابت و سهامی قرار می‌گیرد. همچنین این صندوق‌ها مزایای سهام و اوراق درآمد ثابت را با هم دارند. بدین معنی که پتانسیل کسب بازده بالاتر به‌وسیله سهام و نوسانات قیمتی کمتر به‌وسیله اوراق درآمد ثابت را فراهم می‌کنند.

صندوق تضمین اصل سرمایه

صندوق تضمین اصل سرمایه، یکی از جدیدترین انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است که ضمن ایجاد بازدهی مناسب برای سرمایه‌گذاران، اصل سرمایه آن‌ها را نیز تضمین می‌کند.به طور کلی صندوق‌های تضمین به دو دسته تقسیم می‌شوند، صندوق‌ تضمین‌ با رکن ضامن و صندوق تضمین با مکانیزم اهرمی. در صندوق‌های تضمین‌ با رکن ضامن، پس از پذیره‌نویسی واحد‌های صدور و ابطالی، صندوق‌ تاسیس شده و فعالیت خود را آغاز می‌کند. چراکه آورده اولیه سرمایه‌گذاران توسط یک شرکت سبدگردان تضمین می‌شود. اما در نوع دیگر این صندوق‌ها، ابتدا واحدهای ETF پذیره‌نویسی شده و سپس مجوز فعالیت صندوق ETF اخذ می‌گردد. این امر به این دلیل است که تضمین واحد‌های صدور و ابطالی، به پشتوانه سرمایه‌گذاران واحدهای ETF انجام می‌شود. پس از طی شدن این مرحله، مجوز لازم برای واحد‌های صدور و ابطالی صادر شده و فروش آن‌ها آغاز می‌گردد.

صندوق‌های مبتنی بر سکه طلا

عمده دارایی این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلا که در بازار سرمایه معامله می‌شوند، تخصیص پیدا می‌کند. بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا تقریبا مشابه بازدهی سکه طلا بوده و ریسک سرمایه‌گذاری در آن‌ها بالاست. شما می‌توانید بر اساس سطح ریسک‌پذیری و بازدهی مورد انتظار خود، صندوقی که برای شما مناسب‌تر است را برگزینید.

صندوق اهرمی

صندوق‌ اهرمی یک نوع صندوق سرمایه‌گذاری است که از تکنیک‌ اهرم مالی برای به دست آوردن بازدهی مضاعف از یک سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند. این صندوق همزمان از دو ساز و کار «صدور و ابطال» و «قابل معامله در بورس (ETF)» برای سرمایه‌گذاری و انتقال مالکیت واحد‌ها استفاده می‌کند. سازوکار نوع واحدهای این صندوق با سطح ریسک آن‌ها ارتباط دارد. به این صورت که واحدهای صدور و ابطالی را واحدهای بدون ریسک و واحدهای قابل معامله در بورس را واحدهای پرریسک در نظر می‌گیرند. پرتفوی این صندوق‌ها را عمدتا سهام و حق تقدم سهام تشکیل می‌دهد.

صندوق‌های شاخصی

صندوق‌های شاخصی با هدف پیروی از یک شاخص مبنا ایجاد می‌شوند. این صندوق‌ها در تلاش هستند تا پرتفوی خود را مشابه آن شاخص تشکیل دهند. به همین دلیل می‌توان گفت که نوساناتی شبیه به آن شاخص خواهند داشت. این شاخص می‌تواند شاخص کل بورس یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سرمایه باشد. این صندوق‌ها از ریسک مدیریت بسیار کم برخوردار هستند و هزینه‌های مدیریتی آنان کم است.

صندوق بازنشستگی

صندوق بازنشستگی تکمیلی نوعی مکانیزم سرمایه‌گذاری منحصربه‌فرد است که برای اختصاص دادن وجوه به منظور استفاده در زمان بازنشستگی طراحی شده است. این صندوق با هدف اصلی تأمین مالی آینده فرد در دوره‌ی بازنشستگی خود از طریق سرمایه‌گذاری‌های پایدار و منطقی عمل می‌کند. بنابراین، به جای آنکه افراد به طور مستقیم در خرید سهام و اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنند، وجوه خود را به این صندوق واگذار می‌کنند تا از بازدهی مطلوبی که ارائه می‌دهد، بهره‌مند گردند.

صندوق‌های بازارگردانی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازارگردانی به‌منظور خرید و فروش اوراق بهادار با در نظر داشتن تعهدات بازارگردانی آن اوراق، مطابق با امیدنامه صندوق به‌وجود آمدند. هدف بازارگردان متعادل نگه‌داشتن سهم است و از به‌وجود آمدن صف‌های خرید و فروش جلوگیری می‌کند تا قیمت سهم را به سمت قیمت ذاتی سهم سوق دهد.

صندوق‌های تامین مالی

صندوق‌های تامین مالی به‌منظور انجام پروژه مورد نظر خود در چارچوب اساسنامه و با رعایت مقررات، یک شرکت سهامی خاص به نام «شرکت پروژه» تأسیس می‌کند که آن شرکت، پس از تکمیل و آغاز مرحله بهره‌برداری تبدیل به یک شرکت سهامی عام شده و در بورس یا بازار خارج از بورس پذیرش و قابل معامله می‌شود.

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری از نظر چگونگی سرمایه‌گذاری در آن‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول مبتنی بر صدور و ابطال و دسته دوم صندوق‌های قابل معامله (ETF) هستند.

برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال به دو طریق می‌توان اقدام نمود. روش اول مراجعه حضوری به یکی از شعب صندوق و دیگری استفاده از درگاه اینترنتی آن می‌باشد.

اما صندوق ETF، صندوقی است که خرید و فروش واحدهای آن از طریق سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها امکان‌پذیر است. به عبارت دیگر، صندوق‌‌های ETF مانند سهام شرکت‌ها هستند. این صندوق‌ها با نماد مربوط به خود در تابلوی معاملاتی مانند معامله سهام عادی، قابل خرید و فروش هستند.

ارزش خالص دارایی (NAV) چیست؟

یکی از اصطلاحات پرکاربرد مربوط به صندوق های سرمايه گذاری، NAV یا ارزش خالص دارایی است. در سایت مربوط به هر صندوق، به صورت روزانه سه نوع ارزش خالص دارایی گزارش می‌شود.

NAV صدور: ارزش هر واحد صندوق را نشان می‌دهد. در واقع وجهی است که باید بابت خرید هر واحد در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال، پرداخت شود.

NAV ابطال: وجهی است که پس از انصراف از سرمایه گذاری در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال به ازای هر واحد به سرمایه گذار پرداخت می‌شود.

NAV آماری: در شرایط مشخصی مانند ایجاد صف فروش سنگین بر روی برخی از دارایی‌های صندوق برای مدت طولانی، مدیران صندوق‌ها می‌توانند قیمت برخی از سهم‌های موجود در سبد سرمايه گذاری خود را تعدیل کنند. به ارزش خالص دارایی گزارش‌شده در این حالت NAV آماری گفته می‌شود.